Historia bigosu
Bigos, często nazywany "królem polskich potraw", to danie o niezwykle bogatej historii sięgającej czasów średniowiecza. To właśnie wtedy, na terenach Rzeczypospolitej, zaczęto przyrządzać pierwszą wersję tej potrawy, która później ewoluowała w to, co dziś znamy jako tradycyjny polski bigos.
Początkowo bigos był przygotowywany głównie przez szlachtę, która po polowaniach wykorzystywała w nim różne rodzaje dziczyzny. Z czasem, gdy danie to trafiło pod strzechy, zaczęto zastępować dziczyznę innymi, bardziej dostępnymi mięsami, jak wieprzowina czy wołowina, a podstawą stała się kapusta - świeża i kiszona.
Nazwa "bigos" ma prawdopodobnie korzenie w języku niemieckim lub w łacinie, gdzie oznaczała potrawę z posiekanego mięsa. Przez wieki bigos stał się potrawą, która doskonale odzwierciedla polską tradycję kulinarną - jest sycący, aromatyczny, a co najważniejsze, każdy kolejny dzień podgrzewania sprawia, że jego smak staje się jeszcze bogatszy.
Składniki
Składniki podstawowe:
- 1 kg kapusty kiszonej
- 1 kg kapusty białej świeżej
- 500 g kiełbasy wędzonej (najlepiej podwawelskiej)
- 300 g boczku wędzonego
- 300 g łopatki wieprzowej
- 200 g wołowiny (opcjonalnie)
- 2 duże cebule
- 4-5 suszonych grzybów (prawdziwki lub podgrzybki)
- 2 jabłka kwaśne (np. szara reneta)
- 100 g suszonych śliwek (opcjonalnie)
Przyprawy i dodatki:
- 3 liście laurowe
- 5-6 ziaren ziela angielskiego
- 5-6 ziaren pieprzu czarnego
- 1 łyżeczka kminku
- 1 łyżeczka majeranku
- 2 ząbki czosnku
- 1 łyżka koncentratu pomidorowego
- 200 ml czerwonego wytrawnego wina (opcjonalnie)
- sól i pieprz mielony do smaku
- 1-2 łyżki smalcu lub oleju do smażenia
Przygotowanie
Przygotowanie składników:
- Kapustę kiszoną odciśnij z nadmiaru soku i posiekaj. Jeśli jest bardzo kwaśna, możesz ją przepłukać zimną wodą.
- Kapustę świeżą poszatkuj drobno.
- Suszone grzyby namocz w ciepłej wodzie na około 30 minut, a następnie gotuj w tej samej wodzie przez około 20 minut. Grzyby posiekaj, a wywar zachowaj.
- Mięsa pokrój w kostkę lub paski.
- Kiełbasę i boczek pokrój w plasterki lub kostkę.
- Cebulę posiekaj drobno.
- Jabłka obierz i zetrzyj na tarce o grubych oczkach.
- Śliwki suszone pokrój na mniejsze kawałki.
Przygotowanie bigosu:
- W dużym garnku rozgrzej smalec lub olej i podsmaż cebulę do zeszklenia.
- Dodaj mięsa (łopatkę i wołowinę) i smaż, aż nabiorą złotego koloru.
- Dodaj pokrojony boczek i kiełbasę, smaż przez 5-7 minut.
- Wsyp obie kapusty i dokładnie wymieszaj z mięsem.
- Dodaj liście laurowe, ziele angielskie, pieprz ziarnisty, kminek, starte jabłka, posiekane grzyby oraz wywar z grzybów.
- Jeśli używasz, dodaj koncentrat pomidorowy i czerwone wino.
- Duś całość na małym ogniu, mieszając od czasu do czasu, przez co najmniej 2-3 godziny. Im dłużej, tym lepiej.
- Na ostatnie 30 minut duszenia dodaj suszone śliwki, przeciśnięty przez praskę czosnek i majeranek.
- Dopraw do smaku solą i pieprzem.
Podawanie:
Bigos najlepiej smakuje podawany z ciemnym pieczywem. Pamiętaj, że bigos nabiera smaku z każdym podgrzaniem – jest jeszcze lepszy następnego dnia. Wielu kucharzy zaleca gotowanie bigosu przez kilka dni, podgrzewając go codziennie i dodając nowe składniki.
Porady
- Jeśli chcesz, aby bigos miał bardziej złożony smak, możesz dodać do niego różne rodzaje mięs, jak dziczyzna czy gęsina.
- Dodanie czerwonego wina nadaje bigosowi głębi smaku, ale nie jest to składnik tradycyjny - możesz go pominąć.
- Aby bigos nie był zbyt kwaśny, możesz dodać łyżkę miodu lub cukru.
- Bigos można przechowywać w lodówce do tygodnia, a nawet zamrozić na dłuższy czas.
- Tradycyjnie bigos jest daniem świątecznym, podawanym szczególnie w okresie Bożego Narodzenia i karnawału.
Ciekawostki
Bigos jest tak mocno zakorzeniony w polskiej kulturze, że został wspomniany w "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza, gdzie autor poświęcił mu obszerny fragment, opisując jego przygotowanie i walory smakowe. Dziś bigos jest eksportowym produktem polskiej kuchni, znanym na całym świecie jako "hunter's stew" (gulasz myśliwski).
W różnych regionach Polski spotyka się różne warianty bigosu. Na Podlasiu często dodaje się do niego żurawinę, na Mazowszu – więcej świeżej kapusty, a w Małopolsce – większą ilość grzybów. Mimo tych różnic, istota bigosu pozostaje taka sama – długo duszone mięso z kapustą, które z każdym dniem smakuje coraz lepiej.
Komentarze (2)
Wspaniały przepis! Zrobiłem bigos według tej receptury na Andrzejki i goście byli zachwyceni. Dodałem jeszcze trochę żurawiny i wyszedł obłędnie. Polecam wszystkim, którzy lubią tradycyjną polską kuchnię.
Dziękuję za ten przepis! Moja babcia zawsze robiła bigos na święta, ale nigdy nie udało mi się uzyskać tego samego smaku. Dzięki temu przepisowi wreszcie wyszedł idealnie. Rzeczywiście, kluczem jest długie duszenie i podgrzewanie przez kilka dni.